Üretra, idrarın mesaneden dış ortama taşınmasını sağlayan ince bir tüp yapıdır. Erkeklerde hem idrar hem de semen geçişini sağlarken, kadınlarda sadece idrar boşaltımı için kullanılır. Üretra hastalıkları, obstrüktif (tıkanıklık yapan), enflamatuvar, enfeksiyöz veya travmatik nedenlere bağlı olarak gelişebilir.
1. Üretra Darlığı
Üretra darlığı, üretranın skar dokusu veya fibrotik değişiklikler nedeniyle daralması sonucu idrar akışında zorlanma meydana gelmesidir.
Nedenler:
Geçirilmiş ürolojik işlemler (kateter, sistoskopi, prostat cerrahisi)
Üretral travmalar (pelvik kırıklar, bisiklet/travmatik cinsel ilişki)
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) (özellikle gonore)
İnflamatuvar hastalıklar (lichen sclerosus)
İdiopatik nedenler
Belirtiler:
✔ İdrar akımında zayıflama ve kesik kesik idrar yapma
✔ İdrar yaparken zorlanma ve ağrı (dizüri)
✔ İdrar sonrası damlama ve sık idrara çıkma
✔ Şiddetli vakalarda tam idrar retansiyonu
Tanı:
Üroflometri (idrar akım hızında azalma)
Retrograd üretrografi (RUG)
Miksiyon sistoüretrografi (MCU)
Sistoskopi
Tedavi:
Minimal invaziv: Üretral dilatasyon, üretrotomi interna
Cerrahi: Üretroplasti (açık cerrahi; kısa darlıklarda anastomotik, uzun darlıklarda greftli)
2. Üretrit (Üretra Enfeksiyonu)
Üretranın bakteriyel veya viral ajanlara bağlı olarak enfekte olmasıdır. Bulaşıcı olabilir.
Nedenler:
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (Gonokokkal üretrit → Neisseria gonorrhoeae; Nongonokokkal üretrit → Chlamydia trachomatis, Mycoplasma genitalium)
E. coli gibi enterik bakteriler (özellikle anal ilişki sonrası)
Kimyasal irritanlar (sabun, deodorant, antiseptikler)
Belirtiler:
✔ İdrar yaparken yanma ve ağrı (dizüri)
✔ Üretral akıntı (şeffaf-beyaz, mukoid veya sarı-yeşil, pürülan)
✔ Kaşıntı ve üretral hassasiyet
Tanı:
Üretral akıntı kültürü
PCR testi (Gonore, klamidya, Mycoplasma için)
Tam idrar tetkiki (lökositüri, piyüri)
Tedavi:
Uygun antibiyotik ile tedavi planlanır.
Partner tedavisi mutlaka yapılmalı, korunmasız ilişki önlenmelidir!
3. Üretral Divertikül
Üretra duvarındaki zayıflığa bağlı olarak anormal bir kese oluşmasıdır. Kadınlarda daha sık görülür.
Belirtiler:
✔ Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
✔ İdrar yaparken ağrı ve zorlanma
✔ Vajinal ön duvarda kitle hissi
Tanı:
MRI veya ultrason → Üretral duvarda divertiküler yapı gösterilebilir.
Sistoskopi → Direkt gözlem yapılabilir.
Tedavi:
Cerrahi eksizyon (Divertikülektomi)
4. Üretra Kanseri
Üretra epitelinden kaynaklanan skuamöz hücreli karsinom veya ürotelyal karsinom en sık görülen malignitelerdir.
Risk Faktörleri:
Kronik inflamasyon ve üretra darlığı
HPV enfeksiyonu
Sigara kullanımı
Belirtiler:
✔ Kronik idrar yapma zorluğu
✔ Kanlı idrar (hematüri) veya üretral kanama
✔ Üretral kitle hissi
Tanı:
Üretroskopi ve biyopsi → Kesin tanı koydurur.
MR veya CT → Tümör yayılımını gösterir.
Tedavi:
Erken evrede → Cerrahi eksizyon
İleri evrede → Kemoterapi ve radyoterapi
5. Üretra Yaralanmaları
Pelvik kırıklar, penetran yaralanmalar veya cinsel travmalar nedeniyle üretranın hasar görmesi durumudur.
Belirtiler:
✔ İdrar yapamama
✔ Kanlı idrar (hematüri)
✔ Perinede ekimoz (özellikle pelvik kırıklarda)
✔ Foleyin ilerletilememesi (tam yırtık şüphesi)
Tanı:
Retrograd üretrografi (RUG) → Üretral hasarı belirler.
Ürolojik muayene → Üretral meatus kanaması önemli bir bulgudur.
Tedavi:
Tam olmayan yaralanmalarda: Kateterizasyon veya suprapubik sonda
Tam yırtıkta: Açık cerrahi onarım (primer üretroplasti)
Sonuç
Üretra hastalıkları, obstrüksiyon, enfeksiyon, inflamasyon veya tümör kaynaklı olabilir.
Üretra darlığı, en sık karşılaşılan yapısal hastalık olup idrar akışında belirgin azalma ile kendini gösterir.
Üretrit, özellikle cinsel yolla bulaşan hastalıklara bağlı gelişebilir ve doğru antibiyotikle tedavi edilmelidir.
Divertikül ve tümörler, nadir ancak ciddi tablolardır ve erken tanı hayati önem taşır.
Travmalar, genellikle pelvik kırıklarla ilişkilidir ve acil ürolojik müdahale gerektirir.
